Het proces als onderzoeksinstrument
In de wereld van applied games is ‘design thinking’ een populaire methode om tot een impactvol spel te komen dat precies de juiste snaar raakt bij de eindgebruikers. Design thinking is ontstaan in de jaren ’60 en ’70 en werd destijds vooral ingezet door ontwerpers en ingenieurs. Zij zochten een meer mensgerichte benadering voor het oplossen van complexe ontwerpvraagstukken, waarbij er voldoende ruimte zou overblijven voor innovatie. Vandaag de dag wordt de design thinking methode toegepast in allerlei sectoren – van universiteiten tot bedrijfsleven – en de mensgerichte insteek staat nog altijd overeind. Een design thinking traject begint altijd met een diep begrip van de behoeften van de eindgebruikers. Dat begrip wordt bereikt door goed te luisteren (empathie) en samen veel te experimenteren. Het proces is iteratief en stelt de ontwerper in staat om snel te experimenteren en feedback te krijgen van de gebruikers om de oplossing verder te verfijnen.
Voorbeeld: Shkorey, educatieve game voor nieuwkomers in Nederland
In juni 2021 startte in Leeuwarden het project Shkorey. Samen met Eritrese jongeren en cultural mediators ontwikkelde 8D Games een serious game rondom relaties, seksualiteit, zwangerschap en (jong) ouderschap. Het doel: een cultuur-sensitieve digitale spelomgeving bouwen die Eritrese mensen toegang geeft tot kennis en informatie over onderwerpen als het menselijk lichaam, veilig vrijen, zwangerschap en geboortezorg in Nederland. Het co-creatieproces verliep volledig volgens de principes van design thinking: van planvorming tot gameconcept en character art – iedere stap werd getoetst aan de beoogde eindgebruikers van de game: Eritrese jongeren in Nederland en zorgverleners die dagelijks met deze onderwerpen te maken hebben. Hierdoor ontstond al tijdens het proces veel kennis over de doelgroep: hoe zij zich voelen bij bepaalde onderwerpen, op welke manier ze daar wel of juist niet over willen spreken en wat culturele verschillen zijn die relevant zijn om te weten voor een zorgverlener in Nederland.
De game als onderzoeksinstrument
Natuurlijk biedt niet alleen het proces van gameontwikkeling kansen voor onderzoekers, maar ook het eindresultaat – de game – zelf. Zeker wanneer onderzoekers en gameontwikkelaars tijdens het maakproces samen optrekken om ervoor te zorgen dat precies de juiste gegevens worden verzameld tijdens het gebruik van de game. Of wanneer het gamedesign precies zo ingericht is dat er door te spelen een bepaalde hypothese kan worden getest. Denk aan een game die spelenderwijs meet hoe mensen hun aandacht verdelen tussen verschillende taken en zo een hypothese over de werking van het brein kan toetsen.
Een veelvoorkomende misvatting: je hebt niet noodzakelijk een digitale applied game nodig om data te genereren voor wetenschappelijk onderzoek. De combinatie ligt bij digitale middelen wat meer voor de hand. Dingen als het meten van speeltijd, snelheid en gemaakte keuzes worden in overleg met de onderzoeker (en volgens de AVG) ingebouwd in het product. Maar een bordspel kan evengoed nuttig zijn voor het verzamelen van gegevens, zeker wanneer het gaat om ‘zachte’ data, zoals opvattingen of gedragingen. Juist een bordspel of kaartspel is hiervoor geschikt: deze setting maakt het voor de game designer mogelijk om spelers met elkaar in gesprek te brengen, waarbij er ruimte is voor nuance en discussie. Bovendien zijn analoge games flexibeler dan digitale games als het gaat om het aanpassen van de gameplay aan specifieke onderzoeksbehoeften.